Het hele woord “natuur” is al misleidend. Alsof het iets is, wat buiten ons staat. Je stapt in de auto, je koopt een kaartje je gaat naar binnen en bent in “de natuur”. Alsof het iets is, waar je in en uit kunt gaan.
Toen we het woord bedachten, suggereerden we dat het een luxe is, die je je kunt veroorloven, of waar je van af kunt zien.
Dus zeggen mensen: “Nederland is te klein voor natuur”. Of ze zeggen, bij monde van de LTO: “Liggen natuurgebieden wel op de goede plek, eigenlijk?” Dat laatste, omdat de rechter in het stikstofarrest heeft gezegd, dat we nu maar eens moeten ophouden met vernietigen en plunderen. Dat het nu tijd wordt om een stap op de plaats te zetten en liever nog: een stap terug. Stop nou maar met het verbreden van snelwegen, het aanleggen van bedrijventerreinen, het bouwen van woonwijken en megastallen.
De natuur staat niet buiten ons. Eén virus en je weet het weer: ik ben zelf natuur. Ik ben er een zoon van, een dochter van. Ik doe wel heel gecultiveerd en onkwetsbaar, maar één zuchtje wind en ik lig onder de zoden. Te voelen dat “de natuur” niet “iets” is, maar dat zij het is die mij baarde, die mij voedde, verzorgde, droeg en nu vernietigt voor nieuw leven.
Ik heb de laatste weken gewandeld. Meer dan anders. En ja, het was prachtig. Maar het was ook ontluisterend. De kroonjuwelen van ons land zag ik. Het Fochteloërveen, het Bargerveen, gebieden van vennen en heide. Die heide was er. Maar er was ook héél veel pijpestrootje, brandnetel, braam – tekenen dat er stikstof over de gebieden waait. Stikstof dat wij mensen verspreiden. En wat ik óók zag: droogte. Beangstigende droogte: zelfs grote vennen zijn drooggevallen.
Kijk je naar de cijfers dan hoor je niet anders dan: de populatie loopt terug. Zwaluwen: verdwijnen langzaam, insecten: verdwijnen in rap tempo, vogels van allerlei aard: verdwijnen, de hoeveelheid bloemen: neemt af. Die cijfers spreken een duidelijke taal: het vlot dat ons draagt, zinkt. De kraanvogels die in het Fochteloërveen zijn gekomen of die ene wolf doet aan dat feit niets, helemaal niets af.
De oermythe van de mens in de tuin (Genesis 2) helpt ons op dit moment niet. Die mythe zit ons mensen van het westelijk halfrond in de genen. Of we nu christen zijn of niet. We vinden van onszelf dat we een vanzelfsprekend recht hebben om hier rond te lopen. En om te doen wat we willen. Wij vinden dat we wegen mogen aanleggen (waarom niet?), varkensstallen mogen bouwen (waarom niet?). En op onze beste momenten, ’s avonds met een glas wijn, willen we ook nog wel zeggen dat we dit verantwoordelijk moeten doen, maar als het dan weer ochtend is vervliegen die woorden te vaak in de werkelijkheid.
Gisteren las ik, dat de giraffenstand decimeert. Dat het dier, dat voor mij tot het elegantste, mysterieuste, schoonste dier van de aarde mag worden uitgeroepen, richting uitsterven gaat.
Als de giraf sterft, sterven wij ook. Moreel allereerst. Waarom zouden wij nog moeten bestaan, als wij de oorzaak zijn van een aarde die met de dag leger, viezer en saaier wordt? Wat blijft er van onze status als “redelijk wezen” over, als we alles verpulveren onder onze voet?
Maar waar de giraf sterft, zullen wij uiteindelijk zelf sterven. De “natuur” is geen tuin. De natuur, dat zijn wij, dat is de adem die wij ademen, dat is het geluk dat ik geboren ben, dat is alles.
Niet de natuurgebieden, ook een misleidende naam, liggen op de verkeerde plek, maar de vervuilers. De rechter heeft gelijk: het ìs tijd om een stap terug te doen. Terug naar het aangeklede dier dat wij zelf zijn.
