Het was een grapje. Dat weet ik wel. Een cartoon van Peter Geenen. Over dingen waar je wat van wilt leren. metafysica dit keer: de zogenaamde leer over de dingen achter de dingen. De pastoor wist vroeger hoe dat zat. Hij vertelde wel wat onzichtbaar achter de dingen schuil ging. “Daar doen we niet meer aan”, zegt Geenen met zo veel woorden. Want we denken tegenwoordig gewoon zelf na. Alleen sjacheraars spelden je nog wat op de mouw.
“Was dat maar waar”, dacht ik. Dat we niet meer geloven, maar nadenken. Goed. Onze westerse cultuur gelooft niet meer dat er een hemel bestaat. Of dat die gevuld is met alle soorten engelen en de Here God. En dat de paus de zichtbare vertegenwoordiger daarvan zou zijn, dat geloven zelfs katholieken niet meer. Vermoed ik. Als we nu nog eens een pastoor ontmoeten, vinden we hem misschien een aardige vent of niet, maar we ontwaren geen heiligen achter hem of om hem heen. Allemaal waar.
maar dat betekent nog helemáál niet dat wij ons niet meer door onzichtbare werkelijkheden laten drijven! In onze hemel dan wel geen engelen of heiligen, maar wel dit: succes, geld, jeugd, strakke lijven, grote auto’s, kracht, dominantie, libido, sex-appeal. Zoals Dirk de Wachter zegt: “Onze droomwereld is een racende speedboat met strakgetrainde jongemannen die flessen champagne leegspuiten over kirrende vrouwen.”
Die wereld bestaat niet, net als de hemel. En toch is het deze werkelijkheid die dagelijks in duizendvoud over ons wordt uitgestrooid. Het is deze Fontana morgana die de neo-liberale politiek drijft. Ruim baan voor het geslaagde volk.
En jazeker is er een hiërarchie van hen die deze wereld in meer of mindere mate weerspiegelen. De multimiljardairs op eenzame hoogte. De Bransons, de Elons musk. De bankdirecteuren in hun glazen kantoren op honderd meter hoogte. De popsterren. De voetballers met sterallures en even torenhoge inkomens. De influencers met hun opgespoten lippen en eindeloze zonvakanties in Qatar. Onbereikbaar. Allemaal.
Want wij zijn aardse sukkels. Een te dikke kont. Een baan waar je nooit rijk van wordt. Kinderen die zelden instagrammable zijn. En ik schop altijd precies náást de bal.
maar ondertussen hangt de belofte boven ons: als we nou eens dat hemdje aandeden, en zó in de camera zouden kijken op dát strand, dán …. Dan zou het succes, het geld, de jeugd, het strakke lijf voor mij zijn. Als.
Het kerkelijk verhaal heeft geprobeerd de hemel te stofferen met zachtheid en menselijkheid. In de kerkelijke hemel zit de bedelaar Lazarus die op aarde zó kapot was dat de honden zijn wonden kwamen likken. In de kerkelijke hemel zit iemand als Perpetua die de moed had trouw te blijven óók toen ze dreigde te worden vermoord. Naast haar zit Elisabeth van Türingen die brood uitdeelde, zelfs toen haar man daar zó kwaad van werd dat hij haar gevangen wilde laten nemen. Er zit een Hildegard van Bingen die met alle geleerden van haar tijd correspondeerde en muziek componeerde. Daar is Fransiscus die voor de vogels preekte en die de ezel zijn broeder noemde en de zon zijn zuster. En die niet bang was voor de dood. Er is een Rochus die de hemel niet binnen wilde vóórdat zijn hondje mee mocht. De kerkelijke hemel doet ons dromen van een aarde vol zachtheid, ontferming, rechtvaardigheid en vol verontwaardiging over alles wat de tederheid tegenwerkt.
Dat het de kerken niet gelukt is om de wereld met hun hemel om te vormen, maar dat we nu tóch weer zitten met die dromen van klatergoud.. Nog één keer Dirk de Wachter: “De speedboat kent vele drenkelingen. mensen die buitenboord zijn gevallen en die dreigen te verdrinken. Wie lapt die op?”
Daar kan ik nou niet om lachen.